Certyfikacja personelu NDT – jakie warunki trzeba spełnić i jak zdać egzamin?

Jakie warunki musisz spełnić, aby uzyskać certyfikat VT lub innej metody badawczej? Kiedy można zgłosić się na kurs? Jak wygląda egzamin na VT, MT czy PT? W tym artykule postaramy się przybliżyć tematykę certyfikacji personelu badań nieniszczących.

Czym jest certyfikacja personelu NDT wg PN-ISO 9712?

Certyfikacja to pierwsze uzyskanie kompetencji w danej metodzie badań nieniszczących. Zgodnie z normą PN-EN ISO 9712 certyfikacja to procedura stosowana przez jednostkę certyfikującą. Potwierdza spełnione wymagania kwalifikacyjne w danej metodzie, stopniu oraz sektorze. Procedura ta prowadzi do wydania certyfikatu. Uprawnienia na daną metodę badawczą w danym stopniu otrzymuje się na okres 5 lat. Po tym czasie należy odnowić uprawnienia. Po 10 latach konieczna jest tzw. recertyfikacja, czyli ponowne zdanie egzaminu. Więcej na ten temat możesz przeczytać tutaj.

Jakie są warunki uzyskania certyfikacji wg PN-EN ISO 9712?

Warunki uzyskania certyfikacji są podane w normie PN-EN ISO 9712. W zależności od stopnia, w którym chcesz uzyskać certyfikację, ważne jest doświadczenie w danej metodzie badawczej.

W przypadku badań NDT powierzchniowych – VT PT, MT, wynosi to odpowiednio:

• 1 stopień – 1 miesiąc
• 2 stopień – 3 miesiące
• 3 stopień – 12 miesięcy

W przypadku badań NDT objętościowych – RT UT, wymagane jest doświadczenie:

• 1 stopień – 3 miesiące
• 2 stopień – 9 miesięcy
• 3 stopień – 18 miesięcy

Dodatkowo, aby uzyskać certyfikację w danej metodzie badań NDT, należy:

• odbyć szkolenie,
• zdać egzamin z części teoretycznej i praktycznej z wynikiem minimum 70%.

Jak wygląda egzamin do certyfikacji personelu NDT?

Egzamin kwalifikacyjny składa się z dwóch części – egzaminu teoretycznego i egzaminu praktycznego.

Na czym polega egzamin teoretyczny przy certyfikacji NDT?

Egzamin teoretyczny to zestaw pytań zamkniętych jednokrotnego wyboru. Składa się on z części ogólnej i specjalistycznej. Oznacza to, że podczas egzaminu teoretycznego dostajesz do rozwiązania dwa rodzaje arkuszy testowych.

Pytania na egzaminie ogólnym dotyczą wiedzy ogólnej z zakresu danej metody NDT.  

Minimalna liczba pytań podczas egzaminu ogólnego:

• Metody NDT powierzchniowe (VT, PT, MT) – 30 pytań
• Metody NDT objętościowe (RT, UT) – 40 pytań

Pytania na egzaminie specjalistycznym dotyczą wiedzy dla wybranego sektora przemysłowego oraz sektora wyrobu. W przypadku gdy ubiegamy się o dwa lub więcej sektorów, to minimalna liczba pytań wynosi 30. Powinny być one równomiernie podzielone pomiędzy sektor przemysłowy i sektor wyrobów.

Jak wygląda egzamin praktyczny na VT i inne metody badawcze?

Egzamin praktyczny można podzielić na dwie części.

1. Sporządzenie instrukcji badania NDT, w której opisujesz, jak należy prawidłowo przeprowadzić badanie spoiny, a także jak ocenić otrzymane wyniki.

2. Po napisaniu instrukcji badania NDT otrzymujemy do oceny 3 próbki. Dla przykładu w przypadku certyfikacji VT1+2 w multisektorze do oceny możesz otrzymać jedną próbkę odlewu oraz dwie próbki złącza spawanego. Podczas oceny złącza spawanego badasz złącze zarówno od strony lica, jak i grani spoiny. Następnie należy ocenić otrzymane wyniki badań. Na koniec musisz określić, który poziom jakości spełnia badana próbka.

Co należy zrobić, aby utrzymać certyfikat personelu NDT?

W normie PN-EN ISO 9712 istnieją również zapisy o tym, w jakim przypadku traci się swoje uprawnienia NDT. Certyfikat może utracić swoją ważność w następujących przypadkach:

• wskutek nieprzestrzegania kodeksu etycznego,
• wskutek stwierdzonego postępowania niezgodnie z procedurami certyfikacji,
• wskutek utraty zdolności widzenia – negatywny wynik corocznej kontroli wzroku,
• w momencie wystąpienia istotnej przerwy w danej metodzie badawczej,
• wskutek nieuzyskania recertyfikacji lub odnowienia w wymaganym czasie.

Aby utrzymać certyfikat, należy:

• wykonać co roku kontrolę potwierdzającą zdolność widzenia,
• regularnie przeprowadzać badania oraz poddać ocenie wyniki badań NDT,
• nie wpaść w okres istotnej przerwy.

Istotna przerwa w praktykowaniu metody NDT

Istotna przerwa to nieobecność lub zmiana działalności, która uniemożliwia osobie certyfikowanej wykonywanie czynności związanych z badaniami NDT (wykonywanie, ocena, nadzór), co do których uzyskała certyfikat.

Istotna przerwa ma miejsce wtedy, gdy masz co najmniej rok przerwy w praktykowaniu danej metody albo co najmniej dwie przerwy łącznie przekraczające dwa lata.

Ne liczy się przerw w pracy takich jak urlopy, szkolenia, zwolnienia lekarskie, które trwają krócej niż 30 dni.

Rozszerzenie certyfikatu NDT

Rozszerzenie certyfikatu oznacza zwiększenie zakresu obowiązywania posiadanego certyfikatu o kolejny stopień albo sektor. Podczas rozszerzania certyfikatu konieczne jest przejście całego procesu szkolenia oraz uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu kwalifikacyjnego.

Oznacza to, że jeżeli posiadamy certyfikat VT1+2 w sektorze przemysłowym wytwarzanie oraz wszystkich sektorach wyrobu, a będziemy chcieli ubiegać się o rozszerzenie certyfikatu o sektor przemysłowy – utrzymanie ruchu kolei (potocznie zwany kolejowym), to konieczne będzie przejście od nowa całego procesu certyfikacji, ale wtedy jedynie dla sektora przemysłowego – utrzymanie ruchukolei — kolejowego.

Zwiększenie zakresu uprawnień o dodatkowe sektory wyrobu bądź sektory przemysłowe jest możliwe:

1. podczas recertyfikacji lub
2. poprzez przejście dodatkowego procesu rozszerzającego certyfikacje (wnioski o rozszerzenie certyfikatu).

W przypadku chęci rozszerzenia uprawnień o dodatkowe sektory wyrobu czy sektory przemysłowe w trakcie trwania ważności certyfikatu, należy:

• zgłosić chęć rozszerzenia uprawnień,
• przejść odpowiednie szkolenie,
• uzyskać pozytywny wynik z egzaminu kwalifikacyjnego.

Rozszerzenie uprawnień można również uzyskać poprzez ukończenie odpowiedniego szkolenia i uzyskanie pozytywnego wyniku z egzaminu kwalifikacyjnego podczas procesu odnowienia lub recertyfikacji. Konieczne jest wtedy złożenie wniosku o rozszerzenie certyfikacji (często jest to jeden druk).

Najłatwiejszy przypadek to taki, gdy chęć rozszerzenia uprawnień o dodatkowe sektory zbiega się w czasie z recertyfikacją. Wtedy można udać się na kurs rozszerzony o wybrane sektory. Podczas kursu zarówno poszerzysz wiedzę o nowe sektory, jak i odświeżysz wiedzę ze znanych już sektorów. Z pewnością ułatwi to zdanie egzaminu.