Blog
Niezwykle ciekawe pytanie, na które nie ma prostej odpowiedzi. Rozpocznę od tego, że nie ma czegoś takiego jak uprawnienia do bycia spawalnikiem. Dodam jeszcze, że nigdy takich uprawnień nie było i raczej w przyszłości nigdy nie będzie. Skąd zatem przekonanie, że tylko tytuł IWE/IWT/IWS/IWP lub IWI daje uprawnienia do bycia spawalnikiem?
Wymagania normy EN ISO 14731, jakie muszą spełnić osoby nadzorujące proces spawania
Norma EN ISO 14731 definiuje wymagania, jakie powinny spełnić osoby nadzorujące proces spawania. W wielkim skrócie mówiąc znajdziesz tam informacje, na czym powinien znać się spawalnik, aby pełnić rolę nadzoru spawalniczego. W pierwszym wydaniu tej normy z 2006 zdefiniowano 3 poziomy wiedzy technicznej dla nadzoru spawalniczego: pełny, specjalny i podstawowy. Zasugerowano też, w tym właśnie wydaniu normy, że do oceny wiedzy technicznej personelu nadzoru spawalniczego można zastosować wytyczne IIW (Międzynarodowego Instytutu Spawalnictwa).
Właśnie ten zapis spowodował daleko idące skutki w nadinterpretacji normy. Panuje przez to ogólne przeświadczenie, że:
a) spawalnik o pełnej wiedzy technicznej to musi być IWE;
b) personel o specjalnej wiedzy technicznej to przynajmniej IWT;
c) personel o podstawowej wiedzy technicznej to przynajmniej IWS/IWP.
Muszę Ci jednak wyjaśnić, że nigdy tak nie było i nie jest. To była jedynie sugestia, a nie wymóg!
Na całe szczęście twórcy normy EN ISO 14731 naprawili swój błąd w 2019. Nowelizacja z tego roku wprowadziła niemałe zmiany w ocenie personelu nadzoru spawalniczego. Po pierwsze usunięto zapis, który mówił o sugerowanym wykształceniu dla spawalników wg wytycznych IIW. Drugą istotną zmianą jest wprowadzenie terminu poziomu kompetencji personelu nadzoru spawalniczego, zamiast poziomu wiedzy technicznej.
Świetny artykuł ten temat napisała nasza ekspertka Paulina Grabowska-Lisowska, stąd odsyłam do jej bloga, bo sam bym lepiej tego nie wytłumaczył: IWE niepotrzebne? PN-EN ISO 14731:2019-05 – zadania nadzoru spawalniczego – zmiany i interpretacja
Wracając do naszych rozważań odniosę się również do artykułu Pauliny. Poziom kompetencji nadzoru spawalniczego w skrócie mówiąc to połączenie:
1) umiejętności twardych (np. wiedza zdobyta na studiach, na kursach, szkoleniach itp.);
2) doświadczenia zawodowego w zakresie spawalnictwa;
3) umiejętności miękkich, inaczej zwanych społecznymi – umiejętności, które są niezbędne pracy z zespołem ludzi (chociażby ze spawaczami).
Poziom kompetencji spawalnika podnosi się, wraz z podnoszeniem umiejętności zarówno twardych, miękkich jak i doświadczenia zawodowego jednocześnie, co wymaga dodatkowo zdolności przyswajania wiedzy. Zajrzyjmy jeszcze do nowego wydania normy EN ISO 14731. W rozdziale 6 znajdziesz taką oto informację: Zakres doświadczenia zawodowego i poziom kompetencji wymaganych dla nadzoru spawalniczego zależy od konsekwencji w przypadku awarii elementu spawanego. Czytamy dalej:Wytyczne dotyczące oceny pracowników zajmujących się nadzorem spawalniczym podano w załączniku A.
Czy inspektor IWI może prowadzić nadzór nad procesem wytwórczym, według wymagań normy EN 1090-2?
Odpowiedź brzmi: oczywiście, że może ale…
W tym miejscu zaczynają się schody bo decyzja ta, spada na wytwórcę, który musi też zwrócić uwagę na zapisy Tabeli 14 i 15 normy EN 1090-2:2018. Znajdziesz tam poziomy wiedzy technicznej jaką powinien cechować się nadzór spawalniczy w zależności od klasy wykonania, gatunków i zakresu grubości materiałów używanych w produkcji spawalniczej, w odniesieniu do normy EN ISO 14731.
Gdzie B, S, C kolejno oznacza wiedzę: podstawową, specjalną, pełną.
Znów pojawia się zgrzyt. W EN 1090-2:2018 jest przytoczony poziom wiedzy technicznej, a nie poziom kompetencji. Dlaczego? Z prostego powodu, mianowicie najnowsze wydanie EN 1090-2 jest z roku 2018, a termin poziom kompetencji pojawił się wraz z nowelizacją normy EN ISO 14731 w roku 2019. Co zatem powinniśmy przyjąć za pewnik? Moim zdaniem mianując osobę lub osoby odpowiedzialne za nadzór spawalniczy w firmie, lepiej operować na poziomach kompetencji.
Tytuły IWE/IWT/IWS/IWP/IWI mogą świadczyć jedynie o umiejętnościach twardych – czyli o zdobytej wiedzy technicznej. Brak tu potwierdzenia pozostałych dwóch czynników decydujących o poziomie kompetencji, czyli doświadczenie+umiejętności miękkie.
Zadaj sobie pytanie: czy głównym spawalnikiem na projekcie dotyczącym wykonania konstrukcji hali widowiskowej ze stali S460NL, w klasie wykonania EXC3 może być osoba, która świeżo ukończyła studia techniczne i kurs IWE, ale nie ma żadnego doświadczenia zawodowego? Z powyższych tabelek wynikałoby, że tak. Teraz drugie pytanie: czy jako wykonawca poświęciłbyś/poświęciłabyś taki projekt osobie, która jest świeżo po studiach i kursie IWE? Zostawię Tobie tę ocenę.
Jak widzisz wybór odpowiedniej osoby do nadzoru spawalniczego zależy od kontekstu. Zakres doświadczenia zawodowego kandydata na spawalnika, też musi się pokrywać z zakresem produkcji firmy, która zamierza zatrudnić taką osobę. Dlaczego? Wytłumaczę to na swoim przypadku. Sam ukończyłem studia na specjalności inżynieria stali i stopów specjalnych, następnie zrobiłem kurs IWE, zdobywając jednocześnie doświadczenie zawodowe w obszarze konstrukcji stalowych budowlanych i urządzeń ciśnieniowych. Mam doświadczenie w opracowywaniu technologii spawania materiałów z niemal każdej grupy od 1 do 10, wraz z obróbką cieplną, wg norm EN i ASME. Ale mimo tego wykształcenia i doświadczenia, nie podjąłbym w tym momencie nadzoru spawalniczego nad wykonaniem konstrukcji ze stopów aluminium lub rurociągów ze stopów miedzi. Uważam, że nie mam do tego odpowiednich kompetencji z punktu widzenia normy EN ISO 14731.
Na sam koniec artykułu odpowiem na tytułowe pytanie do końca. Inspektor IWI może prowadzić nadzór nad procesem wytwórczym, według wymagań normy EN 1090-2 jeśli oprócz odpowiedniego wykształcenia technicznego, posiada jeszcze doświadczenie w obszarze produkowanych przez wytwórcę wyrobów, a także potrafi zarządzać personelem, czyli zespołem ludzi, którzy mu podlegają.